Bakıllani ve İnsanın Fiilleri

İnsanın eylemlerinin kaynağı ve yapısına dair birçok soru, düşünce tarihinin her safhasında güncel ve dinamik yerini korumuştur. Var olmanın; sahip olmakla, elde etmekle ve belki de en önemlisi, bir amaca dönük ve farkında olarak “güç yetirebilmekle” olan bağına dair de ipuçlarına götüren bu sorular, felsefenin temel meselesi olduğu kadar İslâm kelâmının da üzerinde durduğu başlıklardan biridir. Bu eser; insan fiillerinin ilâhî ve beşerî unsurlar açısından nereden doğduğuna, fiillerin ortaya çıkmasını sağlayan etkenlerin hangi aşamada ve ne seviyede rol aldığına ve fiillerin oluşumunun kader ve kaza açısından hangi kelâmî noktalarla birleştiğine, kelâm tarihinin satır aralarının izini sürerek cevap aramaktadır. Bu arayışın yörüngesine ise Eş’arî kelâmını sistemli bir yapıya dönüştüren; atom, kesb, irade gibi kelâmın ana konularında kendine özgü yeri ve otoritesi olan Bâkıllânî ve görüşleri yerleşmiştir. Söz konusu görüşlerin, kelâm tartışmaları bağlamında karşılaştırmalı olarak ele alındığı çalışma, okurlarına kelâmın bütüncül yapısının bir özetini de sunuyor.